sábado, 26 de decembro de 2015

O Tribunal de Cuentas menciona ó Concello de Narón nun recente informe


Hai uns meses que, por pura casualidade, topamos con un informe emitido polo Tribunal de Cuentas do Estado no que se citaba ó Concello de Narón. Trátase concretamente da Resolución de 25 de noviembre de 2014, aprobada por la Comisión Mixta para las Relaciones con el Tribunal de Cuentas, en relación con el Informe de fiscalización sobre las actuaciones realizadas por los Ayuntamientos con cargo al Fondo Estatal para el Empleo y la Sostenibilidad Local, creado por Real Decreto-ley 13/2009, de 26 de octubre . Ou para que todos o entendan, un informe no que se analizan as actuacións dos concellos españois con cargo ó Plan E da época de Zapatero. 

Se descargamos a versión en PDF do citado documento, e imos ata a páxina 218, veremos que Narón aparece citado nunha táboa como a que segue:


NOTA: A táboa que aquí se amosa foi "retocada" coa fin de que se puideran ver os datos de Narón xunto cos dos restantes concellos de Galicia, acompañados da cabeceira da táboa, para que fosen comprensibles os datos amosados en cada columna

¿Qué quere dicir isto?  

Para entender qué significa que Narón estea anotado nesa táboa, sería preciso retroceder ata a páxina 45 do informe en PDF, concretamente, á sección titulada Concurrencia y fraccionamiento del objeto del contrato. Xa os primeiros parágrafos resultan bastante explicativo:

La LCSP establecía en su artículo 74 que el objeto de los contratos del sector público debe ser determinado, añadiendo que no puede fraccionarse un contrato con la finalidad de disminuir la cuantía del mismo y eludir así los requisitos de publicidad o los relativos al procedimiento de adjudicación que correspondan.

É dicir, que non estaría permitido partir un contrato en varios coa fin de cambiar as normas de axudicación. A continuación, explica con maior detalle:

Cuando el objeto del contrato admita fraccionamiento y así se justifique debidamente en el expediente, podrá preverse la realización independiente de cada una de sus partes mediante su división en lotes, siempre que éstos sean susceptibles de utilización o aprovechamiento separado y constituyan una unidad funcional o así lo exija la naturaleza del objeto, debiendo aplicarse en la adjudicación de cada lote las normas procedimentales y de publicidad que correspondan en función del valor acumulado del conjunto. Asimismo, pueden contratarse separadamente prestaciones diferenciadas dirigidas a integrarse en una obra, tal y como ésta es definida en el artículo 6, cuando dichas prestaciones gocen de una sustantividad propia que permita una ejecución separada por tener que ser realizadas por empresas que cuenten con una determinada habilitación. El Real Decreto-Ley 13/2009 se refirió al fraccionamiento en sus artículos 9.3 y 10.5. El primero señalaba que podían financiarse con cargo al Fondo determinados contratos de suministros que no superasen el 20% del importe del proyecto al que estuvieran vinculados, no pudiendo fraccionarse su objeto con el fin de no superar dicho porcentaje. Por su parte, el artículo 10.5 señalaba que los contratos de obra debían tener un valor estimado, calculado según las reglas del artículo 76 de la LCSP, inferior a 5.000.000 euros, no pudiendo fraccionarse su objeto con el fin de no superar esta cantidad.

De xeito resumido: se no contrato se xustifica que pode fraccionarse, pódese dividir en lotes, pero as normas de publicidade aplicables serían as correspondentes ó valor acumulado do conxunto. Ou cando o teñan que facer empresas distintas con habilitacións específicas. A idea é que a normativa pretende evitar que se fagan fraccionamentos para facer axudicacións a dedo e sen publicitar, algo que a lei permite nas obras menores.

Xa na páxina 46, o informe indica o seguinte:

En el análisis de los proyectos de la Base de Datos tramitados por el procedimiento negociado sin publicidad se ha puesto de manifiesto que 619 proyectos (7%), si bien en la mayoría de los casos la ubicación de la obra a ejecutar no era exactamente la misma, tuvieron objetos muy similares y en ocasiones complementarios y se adjudicaron, en la mayoría de los casos, a la misma empresa y en la misma fecha. Una adecuada planificación y estudio de las necesidades de contratación podrían haber hecho aconsejable su tramitación en un único expediente, uniendo prestaciones muy similares y realizadas de forma simultánea que dan cobertura a una misma necesidad pública.De estos 619 proyectos, 386 se adjudicaron a un mismo contratista y tuvieron por objeto prestaciones similares o complementarias. Su detalle se recoge en el Anexo IX.

Se volvemos á imaxe coa táboa na que aparece Narón mencionado, veremos que está incluída no citado Anexo IX. É dicir, que o Tribunal de Cuentas sinala coma irregular ou extraño o fraccionamento deste contrato en Narón. O feito é que o obxecto do contrato nos tres casos é o mesmo (renovación de redes de abastecimiento y saneamiento). Quedaría averiguar se a empresa, a data e o lugar onde terían lugar esas obras son coincidentes.

En canto á localizacion, se tiramos de Google Maps, veremos que as tres rúas correspondentes a esas obras distan entre sí menos de 500m:



En canto á data, estivemos a buscar polas redes información sobre eses contratos, atopando o seguinte documento: http://bop.dicoruna.es/bopportal/publicado/2010/09/22/2010_0000013325.html
Nel aparecen só reflexados os dous contratos de custo superior a 100.000€, xa que por aquel entonces tan só existía obriga de publicitar información sobre estes. En ámbolos casos, a empresa axudicataria e a data de resolución coinciden, e son, respectivamente, CONSTRUCCIONES Y TRANSPORTES FREIXEIRO S.L., e 27/05/10.

Polo que parece, atendendo a localización, data e empresa, non tería sentido fraccionar estes contratos. Sen embargo, así foi.

¿Debería preocuparnos? 

A resposta daránola a seguinte análise. Segundo especifica o Real Decreto Legislativo 3/2011, de 14 de noviembre, por el que se aprueba el texto refundido de la Ley de Contratos del Sector Público no seu artigo 177.2:

Artículo 177. Anuncio de licitación y presentación de solicitudes de participación.
2. Igualmente, en los contratos no sujetos a regulación armonizada que puedan adjudicarse por procedimiento negociado por ser su cuantía inferior a la indicada en los artículos 171, letra d), 172, letra b), 173, letra f), 174, letra e) y 175, deberán publicarse anuncios conforme a lo previsto en el artículo 142 cuando su valor estimado sea superior a 200.000 euros, si se trata de contratos de obras, o a 60.000 euros, cuando se trate de otros contratos.

Botando unha ollada a ese artigo 171, letra d) vemos que

Artículo 171. Contratos de obras.
Además de en los casos previstos en el artículo 170, los contratos de obras podrán adjudicarse por procedimiento negociado en los siguientes supuestos:
d) En todo caso, cuando su valor estimado sea inferior a un millón de euros.

Resumindo: os contratos de obras de menos de 1M€ poderán axudicarse usando procedemento negociado, e se son de máis de 200.000€, deberá usarse o procedemento negociado con publicidade.

Se botamos de novo unha ollada ó documento do BOP que sinalabamos arriba, veremos que o procedemento de axudicación empregado foi o PROCEDEMENTO NEGOCIADO SEN PUBLICIDADE. E sumando os valores estimados deses tres proxectos, excédese a cantidade de 200.000€. De feito, excédese símplemente sumando o valor dos dous que aparecen nese documento do BOP. 

Conclusión: semella que o Concello empregou un procedemento de axudicación que non correspondía no caso destas obras valéndose dun fraccionamento que non parece xustificado, tal e como indicaba o informe.

¿Qué consecuencias pode ter este feito?

Neste punto, atopámonos en terreo pantanoso, xa que os membros desta redacción carecen de formación en dereito, e os seus coñecementos foronos adquirindo mediante a lectura de lexislación, e outros recursos que imos achando a través de internet. Polo tanto, o que segue virá amparado en citas a estes recursos.

Buscando información sobre as posibles consecuencias dunha situación como a descrita, pola rede atopamos un interesante artigo titulado El fraccionamiento del objeto de los contratos públicos y la fraudulenta utilización del contrato menor. Este artigo, en referencia a un caso real de fraccionamento irregular, di textualmente:

Una decisión administrativa contraria estará abocada a incurrir en fraude de ley, al eludir, ya sea por error o intencionadamente, una prohibición legal, al recurrir a esta figura eludiendo los normas de preparación y adjudicación de los contratos (12) que en realidad exceden de los importes delimitados para los menores, y provocando la nulidad de pleno derecho por fraccionamiento irregular del objeto (Dictamen del Consejo Consultivo de Andalucía 106/2000, de 25 de julio y del STSJ del País Vasco, de 22 Septiembre de 2006)

É dicir, se realmente o Concello fraccionou de xeito ilícito estes contratos, no seu momento poderían ter sido declarados nulos. Pero o caso é que eses contratos xa foron finalizados e entregados hai moito tempo, de xeito que unha nulidade agora mesmo non tería moito sentido.

Se continuamos lendo o artículo, faise mención a posibilidades moito máis preocupantes, e con consecuencias realmente graves:

El fraccionamiento del objeto del contrato encuentra conexiones con la materia penal en forma de delito de prevaricación si existe dolo. En este sentido, señalar la sentencia de la Audiencia Provincial de Zamora, de 30 Diciembre de 2008, procediendo determinado Ayuntamiento a fraccionar un proyecto de obra pública en varias separatas para eludir el sistema de adjudicación mediante concurso y aplicar el sistema de adjudicación directa, omitiéndose por lo demás las formalidades necesarias en tales procedimientos, para ahorrar dinero al Ayuntamiento y sin justificarse la conducta arbitraria.

É dicir, que no caso de que alguén demostrase mala fe por parte do Concello nesta cuestión, éste último estaría incurrindo nun delicto de prevaricación administrativa, o cal xa é unha cuestión ben seria. Segundo o Código Penal, no seu artigo 404:

Artículo 404.
A la autoridad o funcionario público que, a sabiendas de su injusticia, dictare una resolución arbitraria en un asunto administrativo se le castigará con la pena de inhabilitación especial para empleo o cargo público y para el ejercicio del derecho de sufragio pasivo por tiempo de nueve a quince años.

O feito é que dende aquí non podemos aclarar nada máis, xa que non dispoñemos de máis datos sobre estes contratos. O que sí podemos aseverar é que a mención que fai o Tribunal de Cuentas do Concello é unha chamada de atención, xa que se estaría a xogar con lume en caso de non ter ben xustificadas cuestións como as que se analizan neste artigo. Non so polas consecuencias que poda ter a nivel persoal, senón tamén porque -citando de novo o artigo sobre fraccionamento de contratos menores- a administración local ten a obriga de "proporcionar las garantías de publicidad, igualdad, libre concurrencia y seguridad jurídica que aseguren a los ciudadanos un tratamiento común por parte de todas las Administraciones Públicas en materia de contratación pública"



Fontes: 
Ler máis »